Nawigacja

Wpływ grupy rówieśniczej na rozwój dziecka

Pierwszą z grup do których przynależymy jest rodzina, która dla większości jest grupą najważniejszą. Grupa rówieśnicza stanowi jedno z głównych źródeł mechanizmów socjalizacyjnych. Istnieje wiele różnych grup społecznych, w których dziecko odbywa swoisty trening interpersonalny. Swoje umiejętności społeczne ćwiczy w klasie szkolnej, na boisku, w paczce osiedlowej, grupie sportowej czy zastępie harcerskim.

 

Przynależność do grupy ma duże znaczenie dla procesu kształtowania się osobowości dziecka.

 

Funkcje wychowawcze grup rówieśniczych:

 

  • kształtowanie aktywności jednostek
  • kształtowanie więzi z innymi ludźmi
  • ułatwianie kontaktów interpersonalnych
  • zaspokajanie potrzeby aprobaty i uznania
  • konstruktywne współzawodnictwo
  • pobudzanie do rozwijania zainteresowań
  • umożliwianie kontaktów towarzyskich
  • zaspokajanie określonych potrzeb emocjonalnych
  • zapełnianie wolnego czasu

 

Na podstawie wyżej wymienionych funkcji można powiedzieć, że grupy rówieśnicze mają ogromny wpływ na kształtowanie się osobowości i rozwój społeczny każdej jednostki.

Jedną z najważniejszych grup, w której znajduje się jednostka jest klasa szkolna. Duży wpływ na atmosferę w tej grupie ma nauczyciel - jego osobowość, postawa, zaangażowanie w pracę, zdolności organizacyjne.

Największy wpływ grupy rówieśniczej na jednostkę jest widoczny w jej okresie dojrzewania. Jest to moment osłabienia autorytetu rodziców i innych dorosłych osób i wtedy właśnie grupa rówieśnicza staje się dla młodego człowieka punktem odniesienia. W tym czasie jednostka spędza z rówieśnikami większą część wolnego czasu, a grupa rówieśnicza wywiera wpływ na jej opinie, postawy i zachowania, na styl ubierania się, na wybór muzyki i literatury.

Niektóre z tych grup sprzyjają rozwojowi jednostki, inne natomiast mają odwrotny skutek w funkcjonowaniu dziecka w społeczeństwie, zachęcając do czynów antyspołecznych. Struktura każdej grupy zależy od wewnętrznej hierarchii grupowej, od lidera, systemu decyzyjnego, sposobów komunikacji między członkami i charakteru więzi międzyludzkich

Wychowawcze oddziaływanie grup rówieśniczych może być pozytywne lub negatywne. W miarę rozwoju dziecka wpływ ujemnych cech takich, jak: lekceważąca postawa wobec zasad i autorytetów, snobizm i złośliwość staje się słabszy, dominują natomiast czynniki dodatnie.

Dziecko uczy się opanowywać egoizm, rozwija samokontrolę, sumienność, lojalność. Grupy rówieśnicze stanowią więc naturalną drogę procesu uspołeczniania dzieci i młodzieży, wchodzenia w skomplikowany świat współżycia i współdziałania społecznego. 

Pozycja, jaką w danej grupie zajmuje jednostka ma wpływ na jej samoocenę, poczucie własnej wartości, sposób spostrzegania swojej osoby i ogólne zadowolenia z życia.

Większość grup rówieśniczych powstaje ze względu na podobieństwo zainteresowań i przybliżony wiek członków tworzących zespół. W ten sposób powstają bliskie więzi, nierzadko tworzą się w ramach grupy mniejsze relacje przyjacielskie.

Bycie uczestnikiem w grupie cieszy się wzajemną aprobatą. Dzieci współpracują ze sobą w celu realizacji wspólnych zamierzeń. Kontakty mają charakter interakcji twarzą w twarz. Członkowie silnie identyfikują się z grupą, czego wyrazem jest zaimek „MY” dla odróżnienia się od „WY”, czyli innych, nie tworzących grupy.

Istotnym czynnikiem warunkującym pozycję społeczną dziecka w grupie rówieśniczej jest również sytuacja rodzinna dziecka, a zwłaszcza więź emocjonalna z rodzicami. Tak, więc dziecko kochane i akceptowane w domu łatwo nawiązuje kontakty i uzyskuje akceptację osób z szerszego kręgu poza rodzinnego np. grupy rówieśniczej. W trakcie wzajemnych interakcji dziecko, poprzez naśladownictwo przyswaja sobie formy zachowań i później odtwarza je w określonych sytuacjach społecznych. Klimat emocjonalny w rodzinie sprzyja lub zakłóca procesy socjalizacji.

Wzajemne postawy rodziców wobec siebie, wyrażające się w codziennych zachowaniach, mają znaczący wpływ na dziecko.

 

Jakie potrzeby zapewnia dziecku grupa rówieśnicza?

 

Dzięki grupie jednostka tworzy obraz własnej osoby, konsoliduje się poczucie własnej wartości. Dziecko dzięki grupie uczy się akceptowania norm i podporządkowywania się im oraz tworzenia własnych zasad postępowania. W sposób naturalny rozwija własną aktywność społeczną, uczy się kształtowania więzi z innymi, inicjuje interakcje społeczne, uczy się dialogu, konwersacji, dyskutowania, aktywnego słuchania, analizowania argumentów, integrowania różnych punktów wiedzenia, kompromisu, negocjacji i rozwiązywania konfliktów.

Grupa społeczna umożliwia zaspokojenie potrzeby akceptacji, aprobaty i uznania oraz daje poczucie przynależności do większej społeczności. Dzięki przynależności do grupy dziecko ma możliwość kreatywnego spędzania czasu wolnego.

Grupa rówieśnicza gwarantuje też zaspokojenie określonych potrzeb emocjonalnych i umożliwia ekspresję własnych uczuć oraz zaprezentowanie swoich poglądów. Kontakty społeczne rozwijają towarzyskość, zdolność empatii, solidarność, pobudzają do rozwoju własnych zainteresowań i ćwiczą konstruktywną rywalizację. Grupa może nieść też ryzyko i mieć negatywny wpływ na kształtowanie się młodej osobowości, dlatego rolą  rodzica  jest wyznaczanie granic.

Bardzo niebezpieczna jest sytuacja dziecka odrzucanego – takie dziecko jest nielubiane, rzadko wybierane do zabaw. Często ten brak społecznej akceptacji rodzi również brak akceptacji ze strony dziecka, co owocuje wszczynaniem przez nie kłótni i bójek. Dzieci odrzucone często mają zaburzone poczucie własnej wartości (samoocenę), niekiedy sobie przypisują winy wszelkich niepowodzeń, nawet takich na które nie miały żadnego wpływu.

Istotne dla rozwoju osobowości dziecka jest to, że staje się ono członkiem formalnych grup rówieśniczych, niekiedy wielu takich grup. Dlatego ważne są umiejętności komunikacyjne, od nich zależy nawiązywanie kontaktów, znalezienie swego miejsca w grupie. Wielu uczniów klas młodszych ma z tym  duże problemy.

Grupy rówieśnicze stanowią naturalną formę życia dzieci i młodzieży, wyrażają ich dążenia do działania i samodzielności. Powstają one w rezultacie spontanicznej aktywności zabawowej oraz samodzielnego rozwijania dążeń i celów

Kształtowanie się podstawowych struktur osobowości przypada na wiek przedszkolny. Jednak wiele ważnych elementów buduje się w okresie późnego dzieciństwa 12-13 lat. Trzonem osobowości jest obraz samego siebie, jak mówią psychologowie "struktury ja". Jednak trzeba powiedzieć, że samowiedza (wiedza o sobie) w okresie przedszkolnym to zwykle zbiór sądów o charakterze opisowym, dotyczących wyglądu, posiadanych rzeczy i umiejętności, dopiero pod koniec tego okresu pojawiają się pierwsze sądy wartościujące i opinie o tym, jakie dziecko powinno być. 

Również ważnym elementem rozwoju osobowości, bardzo charakterystycznym dla dziecka w wieku szkolnym, jest rozwój i kształtowanie się zainteresowań. Rozwój zainteresowań zależy od płci, zdolności, środowiska społecznego, oddziaływań szkoły i rodziny.

Elementem sprzyjającym rozwojowi osobowości jest pojawienie się przyjaźni. Przyjaźń nie zależy już tylko od wspólnych zabaw czy też cech zewnętrznych, ważnym elementem mogą być np. wspólne zainteresowania lub podobieństwa cech osobowości.

 

 

LITERATURA:

S. Mika , Psychologia społeczna, W – wa 1991.

W. Okoń , Słownik pedagogiczny, W – wa 1992.

Pedagogika społeczna: człowiek w zmieniającym się świecie, pod red. T. Pilcha:I. Lepalczyk, W- wa 1995 

http://www.eksperciwoswiacie.pl

 

Opracowanie:
Psycholog SP341
Agata Rymarczuk

Aktualności

Kontakt

  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 341 Im. "Twórców Literatury Dziecięcej"
    ul. Oławska 3
    01-494 Warszawa
  • 22 638 61 28
    22 638 61 28 (fax)

Galeria zdjęć